وب سایت شخصی حسین مردان پور

قالب آدابی

تعریف: قالب آدابی قالبی است كه در آن، مفاهیم دینی به صورت آداب اسلامی به منظور تغییر در رفتار و اندیشه‏ی مخاطب، به او منتقل می‏شود.

روش موعظه

شرایط موعظه از حیث محتوا

اصول و روش های انتقال مفاهیم دینی(18)

 قالب شعاری

یکی از قالب‌هایی که می‌توان مفاهیم دینی را در آن به مخاطب انتقال داد، قالب شعاری است.

تعریف: این روش عبارت است از انتقال یک پیام یا مفهوم دینی به مخاطب، در یك یا چند جمله به صورت شعار، تا در ذهن و جان مخاطب نهادینه شود.

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی(17)

. قالب گروهی

یکی از قالب‌هایی که می‌توان مفاهیم را در آن به مخاطب انتقال داد، قالب گروهی است.

تعریف: بحث گروهی، گفت وگویی سنجیده و منظّم درباره‏ی موضوعی است كه مورد علاقه‏ی مشترك ا فراد شركت كننده ‏باشد.[1] روشی است که در آن، گروهی برای حلّ یک مسئله، با استفاده از آموخته‌های قبلی و مطالعات جدید خود، راه حل‌هایی پیدا می‏کنند.

در این قالب، موضوعات و مفاهیم دینی، به گروه‌های مختلف که به‏وسیله‏ی مربّی شکل گرفته‏اند، داده شده و اعضای گروه‌ها درباره‏ی موضوع با هم تبادل نظر می‏کنند و نتیجه‏‏ی نهایی، جمع بندی و حرف آخر را در کلاس ارائه می‏دهند.

 اصول و روش های انتقال مفاهیم دینی(16)

قالب انواعی

از قالب‏هایی كه می‏توان مفاهیم دینی را در آن به مخاطب انتقال داد، «قالب انواعی» است.

تعریف: قالب انواعی، عبارت است از: تجزیه و تقسیم یك موضوع به انواع و اقسام مختلف به منظور جذّاب كردن موضوع و آسان‏سازی تفهیم آن به مخاطب.

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی (15)

قالب پرسش وپاسخ (4)

د) پرسش و پاسخ از مخاطب:

از وظایف مربّی این است كه كل متربّیان را، در امر مهمّ پرسش و پاسخ، مشاركت دهد. گاهی دیده می‌شود كه بعضی از مربّیان، آگاهانه یا ناآگاهانه، توجّه خود را بیشتر به تعدادی از متربّیان خاص، معطوف می‌کنند؛ یعنی، از آن‏ها بیشتر سؤال می‌پرسند و بیشتر به سؤالات آن‏ها پاسخ می‌دهند و از بقیه، غافل می‌مانند؛ در حالی‌كه وظیفه‏ی مربّی فعّال ساختن تمام شاگردان كلاس است. او باید از همه بخواهد جواب بدهند.

اصول وروشهای انتقال مفاهیم دینی(14)

پرسش  وپاسخ (3)

ج) پرسش از مربّی، پاسخ از مربّی:

در این روش، مربّی خود درباره‏ی موضوع پرسش‌های مختلفی مطرح می‌كند و خود نیز جواب آن‏ها را می‌دهد. این پرسش‌ها برای آن است كه ایجاد انگیزه كند و با جلب توجّه مخاطب او را به گوش دادن و پیگیری مطلب وادار نماید. ویژگی‌های این نوع سؤال‏ها:

1. مبتلابه و كاربردی باشند.

2. رسیدن به جواب آن‏ها برای مخاطب مهم باشد.

3. گرهی از اندیشه و فكر مخاطب یا حتّی زندگی روزمرّه‏ی او باز كند.

4. مخاطب فرصت كافی برای پاسخ‌گویی به تمام سؤالات داشته باشد.

5. ایجاد شبهه نكنند.

6. یك موضوع از زوایای گوناگون، به وسیله‏ی طرح سؤال، مورد بررسی قرار گیرد.

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی(13)*

پرسش و پاسخ(2)

ب) پرسش از مربّی، پاسخ از مخاطب:

پرسش مربّی در كلاس، چه در ابتدای بحث و چه در حین كلاس، می‌تواند آثار فراوانی در پی داشته باشد، از جمله این‏كه:

1. تفکّر مخاطب را پرورش می‏دهد: مربّی باید خوب بتواند متربّی خود را به اندیشیدن وادار نماید.

2. متربّی را در مباحث کلاس مشارکت می‏دهد و به یادگیری کمک بهتری می‏کند: پرسش از سوی مربّی، متربّیان را در فرآیند بحث درگیر می‌كند و آنان را، با توجّه به مفاهیم مورد بررسی، از نظر ذهنی و جسمی، فعّال نگه می‌دارد.

3. میزان یادگیری متربّیان را نشان می‏دهد: با پرسش می‌توان میزان دریافت مطالب را از طریق متربّیان كشف نمود. به عبارت دیگر، می‏توان به پیروزی یا عدم پیروزی خود در ارسال پیام پی برد.

4. اعتماد به نفس متربّیان را بالا می‌برد.

5. روحیّه‏ی خلاقیّت و نوآوری را در متربّیان به‏وجود می‌آورد.

6. نوعی تنوّع در كلاس ایجاد می‏کند.

7. موجب نظم بخشیدن و كنترل كلاس می‏شود.

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی(12)

قالب پرسش و پاسخ(1)

با نگاهی به منابع دینی، اعم از: قرآن و روایات در می‌یابیم كه آن‏ها مخاطبان خود را به پرسش‌گری و سؤال درباره‏ی نادانسته‌ها تشویق کرده و اندیشه‏ی انسان‏ها را با تعابیر مختلف به پرسش‌گری سوق داده‌اند.

خداوند در قرآن كریم می‌فرمایند: ]فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ[؛[1] «اگر نمی‌دانید، از اهل ذكر بپرسید!»

در قرآن سؤال‏های بسیاری وجود دارد كه مردم از پیامبر- داشته‏اند و خداوند متعال جواب آن‏ها را به حضرت داده و ایشان هم برای مردم بیان نموده‏اند. در روایات ما هم نمونه‏های فراوانی یافت می‌شود كه مردم از اهل‌بیت‏( سؤالاتی داشته‌اند و ایشان پاسخ پرسش‌های آنان را به کمال و زیبایی تمام داده‌اند.

معنای روش:

در لغت: به معنای قاعده‏‏، قانون، شیوه، اسلوب، سبك، منوال و...آمده است.[1]

در اصطلاح، روش‏ها بر اصولی مبتنی هستند؛ البتّه اصول و روش‏ها از یك سنخ می‌باشند؛ زیرا هر دو دستورالعمل‏اند و به ما می‏گویند كه برای رسیدن به مقصد و مقصود مورد نظر، چه باید بكنیم؛ امّا تفاوت آن‏ها در این است كه اصول، دستورالعمل‏های كل و روش‏ها دستورالعمل‏های جزئی هستند.[2]

روش، در اصطلاح انتقال مفاهیم دینی، دستورالعمل جزیی است كه در هنگام انتقال این مفاهیم باید مورد توجّه قرار گرد. در این‏جا به مواردی از روش‏ها، در انتقال مفاهیم دینی اشاره می‌کنیم:

اصول وروشهای انتقال مفاهیم دینی(10)

اصل هفتم: تأثیرگذاری بر مخاطب

اصول وروشهای انتقال مفاهیم دینی(9)

اصل ششم: ایجاد محبوبیّت

اصول وروشهای انتقال مفاهیم دینی(8)

اصل مقبولیت (2)

8. رفتار و عمل، در سطح انتظارات مخاطب:

ما انسان‏ها از هم، سلسله انتظاراتی داریم:

- از خانواده انتظار داریم: ما را قبول کند و نزد دیگران به ما احترام بگذارد.

- از دوست انتظار داریم: در مشکلات به ما کمک کند.

از مسئولین دانشگاه هم انتظاراتی داریم؛ از جمله:

- امنیّت روحی و روانی ما را فراهم کنند.

- امکانات رفاهی ما را آماده کنند.

- احترام ما را نگاه دارند و...

هر قدر در سطح انتظارات افراد عمل کنیم، آن‏ها به ما بیشتر علاقه‌مند می‌شوند، در غیر این صورت آن‏ها را از خود دور کرده‌ایم. در برخوردها باید صداقت خود را برای مخاطب اثبات کنیم؛ اگر جایی مطلب را نمی‌دانیم اعتراف به ندانستن کنیم.

اصول وروشهای انتفال مفاهیم دینی(7)

اصل پنجم: اصل ایجاد مقبولیّت

اگر مربّی مقبول مخاطب نباشد، نمی‏تواند پیام مناسب را به او انتقال دهد؛ چون در پیام‌گیری مورد اعتماد واقع نمی‏شود. ممكن است كسی محبوب باشد؛ امّا مقبول نباشد. از این‏رو، مربّی باید تلاش كند مقبولیّت مناسب را به دست آورد. عواملی كه او را در این امر بزرگ یاری می‏كنند عبارتند ا

 اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی(6)

اهمّیّت شناخت موانع برقراری ارتباط

برای رسیدن به اهداف مورد نظر در ارتباط با دیگران، چه این که به دنبال منفعت شخصی خود باشیم، و چه به دنبال اثرگذاری مثبت در طرف مقابل، برای تربیت وتغییر اندیشه، فکر، احساس و رفتار او، باید هم راه ارتباط صحیح را بدانیم و هم موانعی را که در مسیر ارتباط وجود دارد و باعث گسست ارتباط می‏شود، بشناسیم.

موانع ایجاد ارتباط

در راه برقراری ارتباط، آسیب‏هایی وجود دارد كه هر كدام از آن‏ها می‏تواند عامل از بین رفتن ارتباط شود، در اینجا با توجّه به آیات و روایات، در ذیل، به برخی از آن‏ها اشاره می‏کنیم.

اصول و روش های انتقال مفاهیم دینی

یکی از راههای برقراری ارتباط موثر ,خوب گوش دادن به حرفهای طرف مقابل است .

گوش دادن مناسب یک هنر است و باید گفت نیاز به آموزش دارد .در ادامه به بعضی از

نکته هایی که باید در گوش دادن رعایت شود اشاره می کنیم:

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی

علل و عوامل برقراری ارتباط

1. ویژگی ظاهری:

گاهی ویژگی‌های ظاهری، باعث می‌شود در اوّلین برخورد، شخص را دوست بداریم و به او علاقه‌مند شویم.

چون ویژگی‌های ظاهری، قابل مشاهده هستند، عواطف را بر می‌انگیزند. از این رو در اسلام به امور زیر تأکید شده است:

_{^{اصل چهارم: ایجاد ارتباط}}

_{^{تعریف ارتباط}}

_{^{کلمه ارتباطات از لغت لاتین (communicare) مشتق شده است. این لغت در زبان لاتین به معنای (to make common) یا عمومی کردن و یا به عبارت دیگر، در معرض عموم قرار دادن است؛ یعنی، مفهومی که از درون فردی برخاسته است، به میان دیگران راه یافته و به آنان انتقال می‌یابد.}}

_{^{در اصل اعتقاد براین است که ارتباطات، برخی از مفاهیم، تفکّرات و معانی، یا به عبارت بهتر، پیام‏ها را به دیگران، و یا میان عموم گسترش می‏دهد.}}

_{^{در تعاریف جدیدتر، ارتباط، «مفاهیم» یا «معانی» معنا شده است،و یا ارتباط را انتقال و تبادل پیام‏ها می‏دانند. همچنین ارتباطات، به گونه‏ای وسیع و گسترده، «تسهیم تجارب» نیز تعریف شده است.}}

_{^{در این معنا، هر موجود زنده‏ای، تجارب و آنچه در درون خود دارد، با دیگران، چه هم‌نوعان و چه دیگران در میان می‏گذارد.}}

_{^{بعضی نیز ارتباطات را فراگرد تفهیم، تفاهم و تسهیم معنی، معنا کرده‏اند.[1]}}

_{^{از نظر ما ارتباطات در تبلیغ، «توانایی نفوذ در مخاطب، برای انتقال پیام‏ها ومفاهیم دینی مورد نظر واقناع او است.»}}

_{^{اگرتوانستیم در مخاطب نفوذ کنیم ومفهوم وپیام مورد نظر را به او انتقال دهیم واو را همراه سازیم، ارتباط انجام شده است و در غیر این صورت در برقرای ارتباط ناموفّق بوده‏ایم.}}

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی(2)

اصل سوم: توانایی‌ها و تفاوت‌های فردی

توجّه به تفاوت‏های فردی

یکی از مهم‌ترین نکته‏هایی که لازم است در انتقال مفاهیم دینی و یا هرگونه پیامی مورد توجّه قرار گیرد، تفاوت‏های فردی است.تفاوت‏هایی که بر اساس خلقت بشر، وراثت و یا عوامل مختلف دیگر به‏وجود آمده‏اند. غفلت از این تفاوت‏ها ما را از دستیابی به اهداف دور خواهد کرد.

در این اصل چند نکته باید مورد توجّه قرار گیرد:

اصول و روشهای انتقال مفاهیم دینی (1)

مقدّمه

در دنیای معاصر، نیاز به دین و آموزه‏های آن، بیش از هر زمان دیگر در جای جای جهان احساس می‏شود و علاقه به دین و مذهبی که بتواند آرامش روحی و روانی را بر فرد و جامعه حاکم کند، هر روز از اقصی نقاط جهان ابراز می‏گردد.

با توجّه به این نیاز اساسی، سراسری و همگانی، ضرورت دارد در روش‏های انتقال مفاهیم دینی، بازخوانی دقیقی صورت گرفته، شیوه‏هایی متنوّع و جذّاب برای علاقه‏مند نمودن به آموزه‏های دینی، احصا و مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از بعضی روش‏های سنّتی برای انتقال مفاهیم دینی، امروزه جاذبه­ی خود را از دست داده و از تعداد مخاطبان آن کاسته است. برای رفع این کاستی، پرداختن به روش‏های متنوّع و جذّاب، بیش از پیش ضروری به نظر می‏رسد و با مروری برکتاب خداوند متعال؛ یعنی، قرآن و سیره‏ی اهلبیت( می‏توان به این روش‏ها دست یافت.